احساس گرسنگی مداوم و تمایل بی‌وقفه به خوردن میتواند آزاردهنده باشد، به‌ویژه زمانی که هیچ دلیل ظاهری برای آن وجود ندارد. بسیاری از افراد با اشتهای زیاد روبه‌رو هستند اما نمی‌دانند که این مسئله ممکن است نشانه‌ای از یک مشکل پنهان در بدن یا ذهن باشد. در این مقاله از بهترین مرکز لاغری و گوارش دکتر صدیقی، به بررسی جامع دلایل احتمالی افزایش اشتها، علائم هشداردهنده، و راهکارهای کنترل آن می‌پردازیم. اگر می‌خواهید بدانید اشتهای زیاد نشانه چیست و چه زمانی باید آن را جدی بگیرید، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
چه عواملی باعث اشتهای زیاد می شود؟
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)
وقتی غده تیروئید بیش‌ازحد فعال می‌شود، متابولیسم بدن افزایش مییابد و اشتها بیشتر می‌شود. این افراد معمولاً با وجود پرخوری، دچار کاهش وزن هم میشوند.
دیابت نوع ۲ یا نوسانات قند خون
در شرایطی مانند دیابت یا مقاومت به انسولین، سلول‌های بدن انرژی کافی دریافت نمی‌کنند و در نتیجه سیگنال گرسنگی به مغز ارسال می‌شود. این وضعیت میتواند باعث پرخوری و افزایش وزن شود.
در صورت تماس اطلاع دهید از طرف سایت تماس گرفته اید…!
بیشتر بخوانید: علت چاقی ناگهانی چیست؟
استرس، اضطراب و مشکلات روانی
فشارهای روانی و اضطراب می‌توانند موجب گرسنگی عصبی یا احساسی شوند. در این حالت فرد تمایل به خوردن غذاهای پرکالری و ناسالم دارد تا احساس آرامش پیدا کند.
کم‌خوابی یا اختلالات خواب
خواب ناکافی سطح هورمون گرلین (تحریک‌کننده اشتها) را بالا می‌برد و هورمون لپتین (کنترل‌کننده سیری) را کاهش می‌دهد. نتیجه آن، افزایش تمایل به خوردن مخصوصاً غذاهای شیرین و چرب است.
اختلالات خوردن مانند بولیمیا یا پرخوری عصبی
در این اختلال، فرد دوره‌هایی از پرخوری شدید دارد که معمولاً با احساس گناه و گاهی رفتارهای جبرانی (مثل استفراغ) همراه است. این وضعیت یک مشکل جدی روان‌پزشکی محسوب می‌شود.
تغییرات هورمونی (قاعدگی، بارداری، یائسگی)
نوسانات هورمونی در دوره‌هایی مانند قاعدگی، بارداری یا یائسگی میتواند موجب افزایش اشتها شود. این وضعیت طبیعی است ولی در صورت شدت گرفتن، باید تحت نظر قرار گیرد.
مصرف برخی داروها
برخی داروها مانند کورتون‌ها، داروهای ضدافسردگی، داروهای ضد روان‌پریشی و آنتی‌هیستامین‌ها ممکن است به عنوان عارضه جانبی، باعث تحریک اشتها شوند.
کمبود برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی
بدن در صورت کمبود مواد مغذی مثل آهن، روی، منیزیم یا ویتامین B12 ممکن است با ارسال پیام گرسنگی سعی کند این کمبود را جبران کند. این حالت معمولاً با میل به غذاهای خاص همراه است.
فعالیت بدنی شدید یا ورزش‌های سنگین
افرادی که تمرینات ورزشی سنگین دارند یا کالری زیادی می‌سوزانند، به‌طور طبیعی دچار افزایش اشتها میشوند. این نوع از اشتهای زیاد معمولاً طبیعی و موقتی است و باید با تغذیه درست کنترل شود.
مصرف زیاد غذاهای فرآوری‌شده و پرکالری
خوراکی‌هایی که سرشار از قند، نمک و چربی هستند (مثل فست‌فود و اسنک‌ها)، باعث مختل شدن سیگنال‌های سیری در مغز میشوند و چرخه اشتهای کاذب را فعال می‌کنند.
نکته مهم:
اگر اشتهای زیاد برای شما به یک دغدغه تبدیل شده، مراجعه به متخصص تغذیه یا پزشک عمومی میتواند در تشخیص علت و کنترل آن بسیار مؤثر باشد. کلینیک شاهان با مدیریت دکتر افسانه صدیقی آماده ارائه خدمات تخصصی در زمینه تغذیه و اختلالات متابولیک است.
چگونه با اشتهای کاذب مقابله کنیم؟
اشتهای کاذب یکی از دلایل مهم پرخوری و افزایش وزن است. این نوع اشتها معمولاً ناشی از احساسات، خستگی، بی‌حوصلگی یا اختلالات هورمونی است و ربطی به نیاز واقعی بدن به غذا ندارد. در این بخش، با مهم‌ترین راه‌های کنترل اشتهای کاذب آشنا می‌شوید:
افزایش مصرف پروتئین و فیبر
غذاهای سرشار از پروتئین (مثل تخم‌مرغ، مرغ، ماهی، حبوبات) و فیبر (مانند سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل) باعث احساس سیری طولانی‌مدت میشوند. این مواد مغذی سرعت تخلیه معده را کاهش داده و از ارسال سیگنال گرسنگی کاذب به مغز جلوگیری می‌کنند.
نوشیدن آب کافی در طول روز
تشنگی گاهی با گرسنگی اشتباه گرفته می‌شود. نوشیدن 8 تا 10 لیوان آب در روز، به‌ویژه قبل از وعده‌های غذایی، میتواند به کاهش اشتهای کاذب کمک کند. همچنین مصرف آب ولرم با کمی آب‌لیمو در میان‌وعده‌ها مفید است.
خواب کافی و منظم
کمبود خواب یکی از عوامل مهم در افزایش هورمون گرلین (تحریک‌کننده اشتها) است. خواب شبانه منظم بین 7 تا8 ساعت باعث تنظیم بهتر هورمونهای سیری و گرسنگی و در نتیجه کاهش اشتهای غیرواقعی می‌شود.
مدیریت استرس و کنترل احساسات
خوردن احساسی یا گرسنگی عصبی یکی از دلایل رایج پرخوری است. برای مقابله با آن، از تکنیک‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق یا پیاده‌روی آرام استفاده کنید. یادگیری کنترل هیجانات، یکی از کلیدی‌ترین راه‌ها برای کاهش اشتهای کاذب است.
پرهیز از مصرف قند و غذاهای فرآوری‌شده
قندهای ساده و غذاهای آماده مانند شیرینی‌ها، بیسکوییت، چیپس و فست‌فودها، سطح قند خون را سریع بالا برده و بلافاصله آن را پایین می‌آورند؛ نتیجه آن، بازگشت سریع احساس گرسنگی و تمایل به پرخوری است.
استفاده از وعده‌های غذایی منظم و میان‌وعده‌های سالم
برای جلوگیری از اشتهای شدید و کاذب، وعده‌های غذایی‌تان را منظم و کوچک کنید. خوردن هر 3 الی 4 ساعت یک بار، و استفاده از میان‌وعده‌هایی مانند میوه، مغزها یا ماست کم‌چرب باعث کنترل گرسنگی می‌شود.
شناسایی محرک‌های اشتهای کاذب
برخی موقعیت‌ها یا احساسات، باعث تحریک اشتهای غیرواقعی میشوند. مثلاً تماشای تلویزیون یا کار با موبایل ممکن است باعث خوردن بی‌هدف شود. با نوشتن دفترچه غذایی یا ثبت موقعیت‌های پرخوری می‌توانید الگوهای رفتاری خود را شناسایی و اصلاح کنید.
جویدن آرام و با دقت غذا
جویدن آهسته غذا باعث فعال‌سازی هورمونهای سیری و درک بهتر احساس پر بودن معده می‌شود. توصیه می‌شود هر لقمه را حداقل 15 تا 20 بار بجوید تا مغز زمان کافی برای دریافت پیام سیری داشته باشد.
مشاوره با متخصص تغذیه یا پزشک
اگر اشتهای کاذب شما شدید است و زندگی‌تان را مختل کرده، بهتر است از مشاوره تخصصی استفاده کنید. در کلینیک شاهان، با مدیریت دکتر افسانه صدیقی، بررسی دقیق شرایط متابولیک و روانی شما انجام شده و بهترین راهکارها برای کنترل اشتها پیشنهاد می‌شود.
انجام فعالیت بدنی منظم
ورزش روزانه، حتی در حد ود30 دقیقه پیاده‌روی، باعث تنظیم هورمونهای اشتها، بهبود خلق‌وخو و کاهش استرس می‌شود. این تغییرات تأثیر مستقیمی بر کنترل میل به پرخوری دارند.
بوتاکس معده یکی از راهکاری نوین برای کنترل اشتهای شدید
بوتاکس معده یکی از روش‌های نوین و غیرتهاجمی برای کاهش اشتهای شدید و کمک به کاهش وزن است. در این روش، مقدار مشخصی بوتاکس (سم بوتولینوم) به دیواره معده تزریق می‌شود که باعث کاهش حرکات عضلات معده و کندتر شدن تخلیه غذا می‌گردد. نتیجه آن، احساس سیری طولانی‌تر و کاهش میل به غذا است.
نکته مهم در مورد این روش این است که این روش برای افرادی توصیه می‌شود که با وجود رعایت رژیم غذایی، دچار اشتهاهای غیرقابل‌کنترل و پرخوری عصبی هستند.
نقش ژنتیک و محیط در این مشکل چیست؟
ژنتیک میتواند تأثیر مستقیمی بر تنظیم هورمونهای گرسنگی و سیری (مانند گرلین و لپتین) داشته باشد. برخی افراد به‌صورت ارثی، حساسیت بیشتری به این هورمون‌ها دارند یا دچار اختلال در تنظیم آن‌ها هستند. این ویژگی‌ها ممکن است باعث شود:
احساس گرسنگی زودتر از حد معمول ایجاد شود.
بدن سیگنال‌های سیری را به‌درستی درک نکند.
تمایل به پرخوری یا خوردن غذاهای پرکالری بیشتر باشد.
به‌عبارت دیگر، اگر یکی از اعضای خانواده دچار پرخوری یا اضافه وزن است احتمال دارد زمینه ژنتیکی در اشتهای شما نیز نقش داشته باشد.
برای ضعف شدید معده چه توصیه می شود؟
ضعف معده یکی از مشکلات شایع گوارشی است که با علائمی مانند نفخ، احساس سنگینی، ترش کردن و بی‌اشتهایی همراه است. برای تقویت معده، باید رژیم غذایی سبک، زودهضم و کم‌چرب رعایت شود. مصرف غذاهای بخارپز، جویدن کامل غذا، پرهیز از غذاهای چرب و تند، و پرهیز از خوابیدن بلافاصله بعد از غذا بسیار مؤثر است. دمنوش‌هایی مثل نعناع، زنجبیل و بادرنجبویه در کاهش علائم مؤثرند. همچنین کنترل استرس از طریق مدیتیشن، پیاده‌روی و خواب کافی به بهبود عملکرد معده کمک میکند. در صورتی که علائم ادامه‌دار باشد، احتمال مشکلاتی مانند عفونت یا زخم معده وجود دارد و باید به پزشک مراجعه کرد. در کلینیک شاهان با مدیریت دکتر افسانه صدیقی، بررسی دقیق علل ضعف معده انجام می‌شود و در صورت نیاز، روش‌های نوینی مانند بوتاکس معده برای درمان مؤثر ارائه می‌گردد.
چگونه تغییرات هورمونی و اختلالات خواب منجر به پر خوری می شود؟
تغییرات هورمونی و اختلالات خواب دو عامل مهم و تأثیرگذار در بروز پرخوری و اشتهای بیش‌ازحد هستند. هورمون‌هایی مانند گرلین (هورمون گرسنگی) و لپتین (هورمون سیری) نقش کلیدی در تنظیم اشتها دارند. زمانی که فرد دچار بی‌خوابی یا خواب ناکافی می‌شود، سطح گرلین در بدن افزایش یافته و لپتین کاهش مییابد در نتیجه فرد احساس گرسنگی مداوم میکند و تمایل بیشتری به مصرف غذاهای پرکالری پیدا میکند.
از طرفی، تغییرات هورمونی ناشی از چرخه قاعدگی، یائسگی، مشکلات تیروئید یا اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز می‌توانند تعادل اشتها را بر هم بزنند. این اختلالات اغلب باعث افزایش میل به خوردن شیرینی، کربوهیدرات‌ها و پرخوری عصبی میشوند.
کلام آخر
اشتهای زیاد فقط یک احساس ساده گرسنگی نیست؛ بلکه میتواند نشانه‌ای از پیچیدگی‌های درونی بدن و ذهن شما باشد که نیازمند توجه ویژه است. وقتی این علامت را نادیده بگیرید، ممکن است سلامت کلی شما تحت تأثیر قرار گیرد و مشکلات بزرگ‌تری شکل بگیرد. خوشبختانه، با کمک تخصصی دکتر افسانه صدیقی در کلینیک شاهان، می‌توانید ریشه‌های واقعی این مشکل را بشناسید و با راهکارهای علمی و هدفمند به آن پایان دهید. پس اگر احساس می‌کنید اشتهای شما کنترل‌ناپذیر شده، وقت آن است که به خودتان اهمیت بدهید و با مشاوره حرفه‌ای، به سمت زندگی سالم‌تر و متعادل‌تر حرکت کنید. کلینیک شاهان همراه شماست تا سلامت و آرامش را دوباره به شما بازگرداند.
1. اشتهای زیاد نشانه چه مشکلاتی در بدن است؟
اشتهای زیاد میتواند نشانه مشکلات مختلفی مانند اختلالات هورمونی، پرکاری تیروئید، دیابت، استرس و اختلالات خواب باشد. این علائم معمولاً نشاندهنده نیاز بدن به انرژی بیشتر یا اختلال در تنظیم اشتها هستند که باید توسط پزشک بررسی شود.
2. چگونه تغییرات هورمونی باعث افزایش اشتها میشوند؟
تغییرات هورمونی مانند افزایش هورمون گرلین و کاهش لپتین باعث میشوند فرد احساس گرسنگی بیشتری داشته باشد. این تغییرات در دوران قاعدگی، بارداری، یائسگی یا بیماری‌های هورمونی مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دیده می‌شود.
3. اختلالات خواب چه تأثیری بر اشتها دارند؟
اختلالات خواب باعث افزایش هورمونهای گرسنگی و کاهش هورمونهای سیری میشوند و در نتیجه میل به مصرف غذاهای پرکالری و پرخوری افزایش مییابد. خواب کافی و با کیفیت به تنظیم بهتر اشتها کمک میکند.
4. آیا استرس میتواند باعث پرخوری شود؟
بله، استرس مزمن و اضطراب میتواند اشتهای کاذب و پرخوری عصبی را افزایش دهد زیرا بدن به دنبال راهی برای تخلیه هیجانات منفی، تمایل به خوردن غذاهای شیرین و چرب پیدا میکند.
5. چه زمانی باید برای اشتهای زیاد به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر اشتهای زیاد با ضعف، تغییرات وزن ناگهانی، تشنگی مفرط یا سایر علائم نگران‌کننده همراه باشد، حتماً باید به پزشک متخصص مراجعه کرد تا علت دقیق بررسی و درمان مناسب آغاز شود.
6. کلینیک شاهان و دکتر افسانه صدیقی چگونه در درمان اشتهای زیاد کمک می‌کنند؟
در کلینیک شاهان، تحت نظر دکتر افسانه صدیقی، با استفاده از روش‌های تخصصی و مدرن، علت اصلی افزایش اشتها تشخیص داده شده و درمان‌های فردی و علمی برای بهبود وضعیت بیمار ارائه می‌شود.
نظر شما چیست؟