بیماری مری بارت یکی از اختلالات مهم دستگاه گوارش است که در اثر تغییرات بافتی در پوشش داخلی مری ایجاد میشود و اغلب با ریفلاکس مزمن معده (GERD) مرتبط است. این بیماری به دلیل خطر بالقوه تبدیل شدن به سرطان مری، اهمیت ویژهای در تشخیص زودهنگام و پیگیری منظم دارد. شناخت علل، علائم و روشهای تشخیصی مری بارت میتواند نقش حیاتی در پیشگیری از عوارض جدی داشته باشد.
در این مقاله با راهنماییهای تخصصی دکتر صدیقی، فوقتخصص گوارش، شما را با جدیدترین روشهای تشخیص و درمان مری بارت آشنا میکنیم و نحوه مراقبت و پیشگیری از پیشرفت این بیماری را بررسی میکنیم. با ما در کلینیک كولونوسكوپي و مرکز آندوسکوپی معده در تهران همراه باشید تا اطلاعات علمی و عملی در مورد این اختلال مهم دستگاه گوارش را به صورت جامع دریافت کنید.
بیماری مری بارت چیست و چه خطری برای سلامت دارد؟
مری بارت یک اختلال پیشسرطانی در مری است که در آن پوشش طبیعی مری (اپیتلیوم سنگفرشی) جای خود را به بافت شبیه به پوشش روده (اپیتلیوم ستوندار) میدهد؛ این فرآیند تحت عنوان متاپلازی شناخته میشود. این تغییر بافتی اغلب در افراد مبتلا به ریفلاکس مزمن معده (GERD) رخ میدهد و یکی از عوامل خطر مهم برای سرطان مری نوع آدنوکارسینوما محسوب میشود.
تشخیص زودهنگام مری بارت اهمیت ویژهای دارد، زیرا با پیگیری منظم، کنترل ریفلاکس و درمانهای دارویی یا اندوسکوپی میتوان خطر پیشرفت به سرطان را به میزان قابل توجهی کاهش داد. در کلینیکهای تخصصی گوارش مانند کلینیک دکتر صدیقی، با استفاده از روشهای پیشرفته آندوسکوپی و بیوپسی، بیماران در معرض خطر بهطور دقیق تحت نظر قرار میگیرند.
در صورت تماس اطلاع دهید از طرف سایت تماس گرفته اید…!
علت اصلی بروز مری بارت از دیدگاه گوارش و تخصص داخلی
مهمترین عامل ایجاد مری بارت، ریفلاکس طولانیمدت اسید معده به مری است که باعث آسیب مداوم به پوشش طبیعی مری میشود. این آسیب مزمن با تحریک سلولها و تغییر در روند ترمیم بافت، زمینه متاپلازی اپیتلیال را فراهم میکند.
عوامل زمینهای دیگر شامل:
- سابقه GERD مزمن با علائم طولانیمدت سوزش سر دل و ترش کردن
- چاقی و افزایش فشار داخل شکمی
- سن بالای ۵۰ سال و جنسیت مرد (شیوع در مردان بیشتر است)
- سیگار کشیدن و مصرف الکل
از دیدگاه تخصصی، ترکیب آسیب مزمن اسیدی و عوامل ژنتیکی میتواند مسیر پیشرفت مری بارت به دیسپلازی و نهایتاً آدنوکارسینوما را تسریع کند.
تغییرات بافتی در مری بارت چگونه اتفاق میافتد؟
در مری بارت، اپیتلیوم طبیعی سنگفرشی مری تحت تأثیر آسیب مداوم اسید و صفرا، به اپیتلیوم ستوندار شبیه روده تبدیل میشود. این تغییر بافتی که به آن متاپلازی گفته میشود، بخشی از مکانیزم دفاعی بدن است تا بافت نسبت به اسید مقاومتر شود، اما همزمان خطر تحول پیشسرطانی را افزایش میدهد.
تشخیص این تغییرات تنها از طریق آندوسکوپی و نمونه برداری با بیوپسی ممکن است، زیرا اغلب بیماران در مراحل اولیه هیچ علامتی ندارند. پاتولوژیستها تغییرات میکروسکوپی سلولها را بررسی میکنند تا میزان خطر دیسپلازی (اختلال پیشسرطانی) تعیین شود.
ارتباط مری بارت با ریفلاکس معده مزمن
ریفلاکس مزمن معده یا GERD اصلیترین عامل ایجاد مری بارت است. برگشت مداوم اسید و آنزیمهای معده به مری باعث التهاب مزمن، تحریک سلولهای اپیتلیال و نهایتاً متاپلازی میشود.
مطالعات پزشکی نشان میدهند افرادی که بیش از ۵ سال سابقه ریفلاکس مزمن دارند، احتمال ابتلا به مری بارت در آنها به طور قابل توجهی افزایش مییابد. از همین رو، کنترل ریفلاکس با داروهای مهارکننده اسید، تغییر سبک زندگی و درمان اندوسکوپی در صورت نیاز بخش مهمی از پیشگیری و مدیریت مری بارت است.
علائم اولیه مری بارت و روشهای تشخیص دقیق آن
در مراحل اولیه، مری بارت معمولاً بدون علامت مشخص است و اغلب در پیگیری بیماران مبتلا به ریفلاکس مزمن معده (GERD) شناسایی میشود. با این حال، برخی بیماران ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
سوزش سر دل مداوم و طولانی
ترش کردن مزمن یا بازگشت اسید به گلو
درد یا ناراحتی پشت جناغ سینه
مشکل در بلع (دیسفاژی) در مراحل پیشرفته
برای تشخیص دقیق، استفاده از روشهای آندوسکوپی بالینی همراه با بیوپسی (نمونهبرداری بافتی) ضروری است. نمونه برداری به پاتولوژیست اجازه میدهد تغییرات متاپلازی و وجود دیسپلازی سلولی پیشسرطانی را شناسایی کند. تشخیص زودهنگام این تغییرات نقش مهمی در پیشگیری از سرطان مری دارد.
روشهای تشخیصی مری بارت در کلینیکهای تخصصی گوارش
در کلینیک تخصصی گوارش دکتر صدیقی، تشخیص مری بارت بر اساس استانداردهای جهانی و با استفاده از تجهیزات پیشرفته انجام میشود. روشهای اصلی شامل:
آندوسکوپی مری (Upper Endoscopy)
این روش امکان مشاهده مستقیم پوشش داخلی مری را فراهم میکند و مناطق مشکوک به متاپلازی رودهای را شناسایی میکند.
بیوپسی بافتی (Tissue Biopsy)
نمونه برداری از بافت مشکوک، بررسی تغییرات سلولی و متاپلازی را امکانپذیر میکند و شدت بیماری و ریسک پیشرفت به دیسپلازی یا سرطان را مشخص میکند.
روشهای کمکی و پیشرفته
آندوسکوپی فلوروسنت یا نوری پیشرفته (NBI – Narrow Band Imaging) برای شناسایی دقیقتر ضایعات
پاتولوژی مولکولی و بررسی مارکرهای پیشسرطانی در موارد خاص
این روشها در کنار پیگیری منظم، به پزشکان امکان میدهند مری بارت را در مراحل اولیه تشخیص دهند و با درمان مناسب از پیشرفت بیماری جلوگیری کنند.
بررسی بافتشناسی و تغییرات پیشسرطانی
پس از آندوسکوپی و بیوپسی مری، نمونههای بافتی به آزمایشگاه پاتولوژی ارسال میشوند تا تغییرات سلولی و بافتی مری مورد بررسی قرار گیرد. در مری بارت، پاتولوژیستها به دنبال متاپلازی رودهای و دیسپلازی هستند که از شاخصهای مهم پیشسرطانی شدن بافت مری محسوب میشوند.
متاپلازی رودهای: جایگزینی اپیتلیوم طبیعی سنگفرشی مری با اپیتلیوم ستوندار شبیه روده، که خود زمینهساز دیسپلازی است.
دیسپلازی پایین تا متوسط: تغییرات سلولی غیرطبیعی که هنوز سرطان محسوب نمیشوند اما نیاز به پیگیری دقیق دارند.
دیسپلازی شدید یا HGD (High-Grade Dysplasia): تغییرات پیشسرطانی قابل توجه که ریسک تبدیل به آدنوکارسینوما مری را به شدت افزایش میدهد.
با بررسی بافتشناسی، پزشک میتواند سطح ریسک پیشرفت مری بارت را تعیین کرده و برنامه درمان و پیگیری مناسب را برای بیمار تنظیم کند.
درمان مری بارت بر اساس شدت ضایعه بافتی
درمان مری بارت بستگی مستقیم به شدت تغییرات بافتی و میزان دیسپلازی دارد و شامل روشهای زیر است:
درمان دارویی و کنترل ریفلاکس
استفاده از مهارکنندههای پمپ پروتون (PPI) برای کاهش اسید معده
مدیریت ریفلاکس معده و پیشگیری از آسیب بیشتر به پوشش مری
درمان اندوسکوپیک
Radiofrequency Ablation (RFA) از بین بردن بافت متاپلاستیک با انرژی رادیوفرکانسی
Endoscopic Mucosal Resection (EMR) برداشتن ضایعات دیسپلاستیک یا پیشسرطانی به صورت موضعی
درمان جراحی
در موارد پیشرفته یا دیسپلازی شدید که خطر سرطان بالا است، جراحی برداشت بخشی از مری (Esophagectomy) ممکن است توصیه شود
در کلینیک تخصصی گوارش دکتر صدیقی، انتخاب روش درمان بر اساس شدت ضایعه، سلامت عمومی بیمار و ریسک پیشرفت به سرطان به دقت انجام میشود و همراه با پیگیری منظم، احتمال بهبود کامل و جلوگیری از عوارض جدی افزایش مییابد.
آیا مری بارت به سرطان مری تبدیل میشود؟
مری بارت یک ضایعه پیشسرطانی در مری است که در برخی بیماران میتواند به آدنوکارسینوما مری پیشرفت کند، به ویژه اگر دیسپلازی سلولی در بافت مشاهده شود. مطالعات نشان میدهند:
بیماران با مری بارت بدون دیسپلازی، ریسک نسبتاً پایینی برای سرطان دارند، اما همچنان نیاز به پیگیری منظم وجود دارد.
بیماران با دیسپلازی پایین تا متوسط، باید تحت کنترل و درمان اندوسکوپیک قرار گیرند تا احتمال پیشرفت کاهش یابد.
بیماران با دیسپلازی شدید (HGD)، ریسک بالایی برای تبدیل به سرطان دارند و نیاز به درمان فوری اندوسکوپیک یا جراحی دارند.
تشخیص زودهنگام و پیگیری منظم در کلینیکهای تخصصی گوارش، مانند کلینیک دکتر صدیقی، نقش حیاتی در پیشگیری از پیشرفت مری بارت به سرطان دارد.
پیشگیری از مری بارت با تغییر سبک زندگی و کنترل ریفلاکس
کنترل ریفلاکس معده مزمن (GERD) و تغییر سبک زندگی، مهمترین راهکارهای پیشگیری از مری بارت و کاهش ریسک پیشرفت آن به سرطان هستند. اقدامات توصیه شده شامل:
کنترل وزن و کاهش چاقی شکمی که فشار داخل شکمی را کاهش میدهد و برگشت اسید را کمتر میکند
تغذیه مناسب: پرهیز از غذاهای چرب، تند و محرک اسید، همچنین کاهش مصرف کافئین و الکل
ترک سیگار و اجتناب از عوامل تحریککننده مری
مصرف داروهای مهارکننده اسید (PPI) طبق نظر پزشک برای کاهش آسیب به مری
بالا نگه داشتن سر تخت هنگام خواب برای کاهش ریفلاکس شبانه
با رعایت این اصول و پیگیری منظم در کلینیک تخصصی گوارش دکتر صدیقی، میتوان به طور قابل توجهی احتمال بروز مری بارت و پیشرفت آن به سرطان را کاهش داد.
پیگیریهای منظم و اهمیت غربالگری در بیماران مبتلا به مری بارت
پیگیری منظم و غربالگری دورهای بیماران مبتلا به مری بارت، نقش حیاتی در پیشگیری از پیشرفت بیماری به دیسپلازی یا سرطان مری دارد. حتی در بیماران بدون علائم شدید، تغییرات پیشسرطانی میتواند به تدریج رخ دهد، بنابراین کنترل منظم با آندوسکوپی و بیوپسی ضروری است.
برنامه پیگیری بر اساس شدت ضایعه بافتی:
مری بارت بدون دیسپلازی معمولاً هر ۳تا۵ سال آندوسکوپی
شوند بهتر است .
مری بارت با دیسپلازی پایین هر ۶تا۱۲ ماه آندوسکوپی
نیاز دارند.
مری بارت با دیسپلازی شدید پیگیری نزدیکتر و درمان اندوسکوپیک فوری را شامل می شوند.
مزایای غربالگری و پیگیری منظم:
شناسایی زودهنگام تغییرات پیشسرطانی
امکان درمان کمتهاجمی اندوسکوپیک قبل از پیشرفت به سرطان
کاهش ریسک آدنوکارسینوما مری و بهبود طول عمر بیماران
در کلینیک تخصصی گوارش دکتر صدیقی، برنامههای غربالگری و پیگیری مری بارت بر اساس استانداردهای بینالمللی و شرایط فردی بیمار تنظیم میشوند تا کنترل بیماری به صورت علمی و جامع انجام شود و سلامت مری در طولانیمدت تضمین گردد.
نتیجهگیری
بیماری مری بارت یک اختلال پیش سرطانی در مری است که اغلب در نتیجه ریفلاکس مزمن معده (GERD) ایجاد میشود و با تغییرات بافتی موسوم به متاپلازی رودهای همراه است. این بیماری در صورت عدم تشخیص و پیگیری مناسب، میتواند به دیسپلازی و در نهایت سرطان مری نوع آدنوکارسینوما منجر شود.
تشخیص زودهنگام با استفاده از آندوسکوپی و بیوپسی بافتی، همراه با بررسی بافت شناسی و پیگیریهای منظم، نقش حیاتی در پیشگیری از پیشرفت بیماری دارد. علاوه بر این، کنترل ریفلاکس، تغییر سبک زندگی، ترک سیگار، کنترل وزن و تغذیه مناسب میتواند خطر ابتلا یا پیشرفت مری بارت را کاهش دهد.
در کلینیک تخصصی گوارش دکتر صدیقی، بیماران با بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته و راهنماییهای فوقتخصصی، تحت غربالگری، تشخیص دقیق و درمان مناسب قرار میگیرند تا سلامت مری و پیشگیری از سرطان تضمین شود.
1.مری بارت قابل درمان کامل است؟
در مراحل اولیه، با کنترل ریفلاکس و درمان اندوسکوپیک میتوان از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد. درمان کامل به شرایط بافتی و شدت ضایعه بستگی دارد.
2.تفاوت مری بارت با سرطان مری چیست؟
مری بارت یک ضایعه پیشسرطانی است، در حالی که سرطان مری شامل رشد غیرطبیعی و مهاجم سلولهاست. تشخیص به موقع مری بارت میتواند از تبدیل آن به سرطان جلوگیری کند.
3.هر چند وقت یکبار باید آندوسکوپی انجام شود؟
مری بارت بدون دیسپلازی هر ۳تا۵ سال
مری بارت با دیسپلازی پایین هر ۶تا۱۲ ماه
دیسپلازی شدید پیگیری نزدیکتر و درمان فوری
4.آیا تغییر سبک زندگی تاثیری در پیشگیری دارد؟
بله. کنترل وزن، رژیم غذایی مناسب، ترک سیگار و کاهش مصرف الکل به کاهش ریفلاکس و پیشگیری از پیشرفت مری بارت کمک میکند.
5.آیا همه بیماران مبتلا به GERD به مری بارت مبتلا میشوند؟
خیر. تنها درصدی از بیماران مبتلا به ریفلاکس مزمن دچار مری بارت میشوند، اما پیگیری منظم برای شناسایی زودهنگام توصیه میشود.